پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله نورمفیدی

نسب خانوادگی

 حضرت آيت ا... حاج سيّدكاظم نورمفيدي در سال 1319 در خانواده‏اي متديّن و اصيل در گرگان ديده به جهان گشود. اجداد ایشان از روحانيون بنام و مورد احترام اين شهر بودند. پدر بزرگ ایشان مرحوم حاج سيد احمدنورمفيدي و سایر اجداد‏شان از جمله سيدمحمدموسوي مفيدي، سيدمحمد باقر موسوي مفيدي، سيدقوام‏الدين محمدموسوي‏مفيدي و سیدمفيدموسوي، همگی از علما و روحانیون مورد وثوق ایالت استرآباد و دارای کرسی تدریس، وعظ و خطابه بودند. مدرسه علمیّه سادات مفیدی در گرگان از مراکز به یادگار مانده از اجداد ایشان است. نسب آیت‏ا...نورمفیدی با واسطه 28 نسل به امام هفتم، امام کاظم(ع) می‏رسد. والد ایشان مرحوم سيد مهدي نورمفيدي، فرزند مرحوم حاج سيد احمد نورمفيدي، فرزند مرحوم سید محمد موسوی مفیدی بودند.

مرحوم سید محمد موسوی مفیدی جد اعلی آیت ا... نورمفیدی، در سال 1246 قمری کتاب قوانین الاصول مرحوم میرزای قمی را به خط خویش کتابت کرده و در پایان این نسخه که هم اکنون در گنجینه نسخ خطی موسسه فرهنگی میرداماد نگهداری می‏شود، شجره نامه خودش را اینگونه ثبت کرده است:

«انا العبدالمستهدی للصراط السوی سيد محمد بن محمد باقر بن قوام الدين محمد بن مفيد بن ابوجعفربن محمد باقر بن فخرالدين احمد بن محسن بن تاج‌الدين بن حسن بن محمد بن تاج الدين بن مرتضي بن ابوالمحسن بن محمد بن حسين علي بن محمد بن محمدعلي بن احمد بن محمد ابراهيم مجاب بن سيد محمد بن عابدين بن ابي ابراهيم بن موسي‏بن جعفر(ع) بن محمد(ع) بن علی(ع) بن حسین(ع) بن علی بن ابی طالب(ع).»

سلسله نسب سادات مفیدی، از نسل «ابراهیم مجاب» نوه‏ی گرانقدر امام موسی بن جعفر(ع) هستند، ابراهیم مجاب شخصیتی بزرگ در تاریخ شیعه است. او را به این دلیل مجاب یعنی کسی که پاسخ شنیده، خوانده‏اند چون وی وقتی وارد حرم حضرت سید الشّهداء(ع) شد، عرض کرد: «السّلام علیک یا ابا». (سلام بر تو‌ ای پدر). در جواب، صدایی شنیده شد: «و علیک السّلام یا ولدی». (و بر تو سلام‌ ای فرزندم) و از این رو به «مُجاب» شهرت یافت. قبر او در مجاورت قبر امام‏حسین(ره) زیارتگاه زائران ابا عبدا...(ع) است.

فضای معنوی خانواده و عشق و علاقه وافر او به معارف دینی باعث شد تا در سال1331 با ورود به حوزه علمیّه عمادیّه گرگان تحصیلات علوم دینی خود را آغاز کند. مقدمات را در گرگان به پايان رسانيد. در سال 1335 عازم مشهد مقدس شد و تحصیلات خود به ویژه ادبیّات را ادامه داد و  نزد اساتيد بزرگي همچون اديب نيشابوري دوم به تحصيل علم مشغول شد. در همين ايام دوستي و رفاقت او با حضرت آيت‏ا... خامنه‏اي و آيت‏ا... شهيد سيد عبدالكريم هاشمي‏نژاد آغاز گردید. آیت‏ا... نورمفیدی نحوه آشنایی خود با مقام معظم‏رهبری را اینگونه نقل کرده‏اند: «اواسط پاییز 1335، وقتی که 16 سال سن داشتم، مدت کوتاهی بود که در مشهد مقیم شده بودم. آقايي به نام حاج سيدجوادبختياري كه گاهي براي تبليغ به گرگان مي‏آمد و از آنجا ما يكديگر را مي‏شناختيم. در مدرسه‏ي نواب حجره داشت. روزي به حجره‏اش كه در طبقه‏ي دوم مدرسه بود رفتم. وقتی با او مشغول صحبت بودم يك سيد جوان كه هنوز صورتش مو در نياورده بوده و عينكي هم داشت، آمد. من و آقاي بختياري را براي صرف چاي به حجره‏اش دعوت كرد. ما با هم به حجره‏ي‏ ایشان که در طبقه‏ي اول مدرسه بود، رفتیم. آن طلبه حضرت آیت‏ا... سيدعلي‏خامنه‏اي بود. آشنايي و دوستی من با ايشان از همان جا شروع شد. عصر بسیاری از روزها، با هم به مسجد گوهرشاد كه پاتوق طلاب مشهد بود، مي‏رفتيم. طلبه‏هاي مدارس آنجا جمع مي‏شدند. هم ديدار و مصاحبت بود و هم زيارت امام ‏رضا(ع) و خواندن نماز جماعت مغرب و عشا. بعدها پس از مهاجرت به قم این دوستی بیشتر شد.»

آیت‏ا... نورمفیدی در سال1336 به حوزه علميّه قم هجرت کرد. سطوح عالي را نزد اساتيد بزرگي همچون حضرت آيت‏ا..‏العظمی فاضل لنكراني گذرانید. ایشان از سال‏های اولیه طلبگی عشق و علاقه وافری به شخصیت و افکار حضرت امام خمینی(ره) پیدا کردند. در خاطراتشان در این خصوص می‏گویند: «من تازه در گرگان طلبه شده بودم، حدود سال1332، كسي امام را در گرگان نمي‌شناخت، كساني كه از حوزه‌ي علميه‌ي قم در تابستان و ايام تبليغي به گرگان مي‌آمدند، درباره‌ي شخصيت حضرت امام، و خصوصيات اخلاقي ايشان تعريف مي‌كردند. از همان موقع، با آنكه امام را نديده بودم و نمي‌شناختم، يك علاقه‌مندي در خودم نسبت به ايشان احساس مي‏كردم. هر چه گذشت علاقه به شخصيتي كه دورادور  شيفته‌اش شده بودم، در وجودم بيشتر شد. وقتي به قم رفتم چون کم سن و سال بودم وسال های اولیه طلبگی من بود نمی‏توانستم پاي درس حضرت امام(ره) بروم. آن سال‏ها امام(ره) درس خارج و درس اسفار مي‏گفتند. من براي اينكه بتوانم از نزديك سيماي ایشان را زيارت كنم به محله‌ي يخچال قاضي كه منزل امام قرار داشت، می‏رفتم و مي‏ايستادم تا وقتي از آنجا عبور مي‏كند او را از نزديك ببينم. با ديدن علاقه‏ام نسبت به ايشان بيشتر شد. چون شخصيتي كه قبلاً از او در ذهنم ترسيم كرده بودم دقيقاً مطابق با چهره‌اي بود كه مي‌ديدم. در مجالسي كه حضرت امام شركت مي‌كرد، جايي مي‌نشستم كه بتوانم چهره‌ي ايشان را بهتر ببينم.»

این عشق و علاقه و رفت و آمد به بیت امام(ره) در آن مقطع زمانی که کار بی‏خطری هم نبود، به دوستی ایشان با مرحوم حاج آقا مصطفی و حاج احمد آقا مبدل شد.

پس از اتمام سطوح عاليه مدتي در درس خارج امام(ره) حاضر شدند که با دستگیری و تبعید امام(ره) ادامه پیدا نکرد. پس از فوت حضرت آيت‏ا... بروجردي، مُبلّغ مرجعيت امام بود و تنها رساله‏ي ايشان را، با آن كه ممنوع بود، پخش مي‏كرد.

 پس از تبعيد امام(ره) در درس حضرات آيات محقق داماد، اراكي، گلپايگاني، شيخ مرتضي حائري و ميرزاهاشم آملي شركت كرد و به سرعت مورد توجه اساتيد خود قرارگرفت. پس از آن نيز در بين طلاب مازندران به عنوان طلبه‏اي فاضل و انقلابي و متديّن شهرت يافت.

 وي ضمن شركت در درس فقه و اصول، به همراه تعدادی از فضلای برجسته حوزه علمیه قم در دروس خصوصی فلسفه آيت ا... شهيد مطهري شركت فعال داشت. آیت ا... دکتر سید مصطفی محقق داماد از دوستان زمان نوجوانی و هم بحث آیت ا... نورمفیدی  در این خصوص می‏گوید: «بعد از آنکه آقای نورمفیدی به دعوت مردم گرگان به این شهر مراجعه کرد تا به تبلیغ بپردازد، استاد شهيد مطهري با شنیدن این خبر شديداً اظهار تأسف كرد و از اينكه يكي از شاگردان مبرّز خود را از دست داد، عميقاً ناراحت شده و گفتند ای کاش آقای نورمفیدی در قم می‏ماند»

 در سال 1341 با هم فكري حضرت آيت‏ا... شهيد مصطفي خميني و حضرت آيت‏ا... خامنه‏اي مقدمات ازدواج ايشان فراهم شد و با همشيره مرحوم آيت‏ا...العظمی فاضل لنكراني ازدواج كرد. او در طول سال‏هايي كه در قم اقامت داشت مرتباً به زادگاهش نيز رفت و آمد مي‏كرد و ضمن تبليغ، به روشنگري نسل جوان مي‏پرداخت و حلقه‏اي از جوانان پر شور آن سامان را گرد خود جمع كرده بود. در زمستان سال‏1341 امام خمینی(ره) ایشان را برای دعوت علمای منطقه گرگان در نهضت به گرگان فرستاد. و آیت‏ا... نورمفیدی اولین کسی بود که پیام نهضت امام(ره) را به علما و مردم گرگان و دشت رسانید.

ايشان پرچمدار مبارزه با رژيم ستم شاهی در منطقه مازندران و گرگان محسوب می‏شد و در ترويج مرجعيت امام و توزيع رساله و اعلاميه‏هاي حضرت امام نقش پيشتاز و مؤثري داشت. به همين جهت بارها از سوي ساواك قم و گرگان مورد تعقيب قرار گرفت و احضار شد.در اسناد متعددی از ساواک ایشان به عنوان يك روحاني افراطي طرف‌دار امام و مخالف رژيم شاهنشاهي معرفی ‏شده‏ به تعبير آنها فعاليت مضرّه‌ي سياسي مي‌كرد و به همین خاطر با نظر ساوام تحت مراقبت قرار داشت.

در سال 1354 به درخواست مرحوم حجه‏الاسلام والمسلمین نبوی امام جماعت مسجد حاج آقا کوچک که در آن زمان در بستر بیماری بود و نیز به دعوت جمعي از اهالي گرگان به اين شهر بازگشت و به اقامه جماعت و تشكيل جلسات سخنراني و تفسير قرآن و نهج البلاغه در مسجد حاج آقا کوچک همت گماشت. ایشان از همان سال، هر هفته یک شب برنامه تفسیر قرآن و یک شب تفسیر نهج البلاغه را برای عموم آغاز کردند که بسیار مورد استقبال عموم به ویژ جوانان قرار گرفت، جلسات تفسیری ایشان در یک‏شنبه شبها با گذشت بیش از 45 سال همچنان ادامه دارد. در همین سالها ایشان کار مرمت و بازسازی مسجد آقا کوچک میدان را با کمک مردم آغاز کرد و این مسجد به شکل مناسبی به نسبت آن زمان، ساخته شد.

 با حضور آیت ا... نورمفیدی در گرگان مسجد حاج آقا كوچك به كانون فعاليت‌هاي سياسي و مبارزاتي علیه رژیم پهلوی تبدیل شد. ایشان در صحبت‌هاي عمومي و خصوصي‌اش در این مسجد به مسائل روز مي‌پرداخت و در لابلاي درس‌هاي قرآن و نهج‌البلاغه و سخنراني‌هايم نكاتي از مسائل جاري كشور را مطرح مي‌كرد كه مورد توجه اهل مسجد مخصوصاً جوانان قرار مي‌گرفت علاوه بر برنامه‏های عمومی جلسات خصوصی نیز در منازل داشت و بیشتر نسل جوان در آن شرکت می‏کردند. و علی رغم دعوت برخی از علمای شهر برای تدریس در حوزه های علمیه گرگان، ایشان این دعوت را نپذیرفت و در آن مقطع تعدادی شاگرد خصوصی داشت که در منزل به آنان دروس حوزوی را تدریس می‏کرد  که برخی از آنان اکنون از فضلای حوزه هستند و به تدریس در حوزه و دانشگاه مشغولند. آیت ا... نورمفیدی سکان‏دار مبارزه با رژیم ستم شاهی در این منطقه بود. در گرگان، فعاليت‌هاي سياسي و مبارزاتي ایشان بر عليه رژيم شاه و ر حمايت از حضرت امام خميني(ره) منسجم‌تر و با برنامه‌ريزي بيشتر و دقيق‌تر انجام می‏شد. به همين علت ساواک ایشان را بيشتر از قبل تحت مراقبت و كنترل گرفت. حتي ساواك كل كشور به ساواك مازندران دستور داد كه نسبت به مراقبت از اعمال و رفتار وی اقدام كنند و در اين دستور نوشته بود كه مشاراليه از طرف‌داران خميني است. انبوهی از گزارشات ساواک از فعالیت های ایشان وجود دارد. و ساواک ایشان را از سال 1356 ممنوع الخروج کرد او با مذاکره با سایر روحانیون و علما و دعوت آنان به فعالیت در دفاع از قیام مردم راهپیمایی و مراسم مختلف را در شهر گرگان برنامه ریزی می‏کر به ویژه مراسم شهادت حاج آقا مصطفی خمینی، نکوداشت قیام 19 دی مردم قم، بزرگداشت شهدای تبریز، يزد، جهرم، اهواز، سالگرد شهدای 15 خرداد و ... اقدامات ایشان بر علیه رژیم باعث شد، توسط شخص شاه به تبعيد از گرگان محكوم شود. ایشان را ابتدا به مریوان و سپس بندر لنگه فرستادند. با گسترش قیام مردم، ایشان در آبان ماه 1357 از تبعیدگاه بندرلنگه به گرگان بازگشتند و مبارزات خویش را بر علیه رژیم ستم‏شاهی پرشورتر از قبل ادامه دادند.حضور ایشان در گرگان شور و هیجان مضاعفی در انقلابیون منطقه ایجاد کرد و گرگان و دشت  نیز همراه سایر نقاط ایران  هر روز به صحنه اعتراض و راهپیمایی مردم علیه رژیم پهلوی تبدیل شد. ایشان در عین حال که مبارزه خود را باصلابت ادامه می داد اما  همیشه تلاش می‏کرد فضای انقلابی باعث نشود اقدامات افراطی  انجام گیرد، در جریان حمله شامگاه 21 بهمن 1357 مردم خشمگین گرگان به شهربانی این شهر تعدادی از ماموران کشته شدند ایشان در خاطرات خود آن حادثه را اینگونه بیان کردند: «.. آن موقع من جاي ديگري بودم. بعضي از جوان‌ها دنبالم آمدند كه چرا اينجا نشسته‌اي مردم به شهرباني حمله كرده‌اند، من سريع حركت كردم و به شهرباني آمدم. يادم هست كه آن شب جلوي شهرباني گرگان خيلي تلاش كردم كه مردم را از اين اقدام باز دارم، زيرا اين سبك عمل صحيح نبود، گفتم بگذاريد اينها طبق قانون محاكمه شوند. شايد عده‌اي بي‌گناه باشند، آن شب آن قدر داد و فرياد زدم اين كار را نكنيد كه صدايم گرفت و نمي‌توانستم حرف بزنم، به طوري كه تا مدت‌ها اصلا صدايم در نمي‌آمد. عده‌اي از ماموران را داخل شهرباني نگه داشتيم و گفتيم اينها بيرون نروند، چون اگر بيرون مي‌رفتند مردم آنها را تكه‌تكه مي‌كردند، بعد از خلوت شدن آن عده از پاسبان‌هايي را كه در شهرباني جمع كرده بوديم سوار يك كاميون كرديم و به جاي ديگري برديم و آنها را از مرگ نجات داديم. بعد از سال‌ها بعضي از آنها آمدند و به خاطر اين كار از من تشكر كردند»

پس از پيروزي انقلاب اسلامي كميته‏ موقت انقلاب با مسئولیت آیت ا... نورمفیدی در منطقه تاسیس گردید. در اوایل اردیبهشت 1358 با حکم شخص امام(ره) ایشان به سمت حاكم شرع گرگان و حومه منصوب شد. در مدتي كه در اين سمت فعالیت کرد. هيچ‏گاه تسليم فضاي احساسي آن دوران نگرديد. همواره بر اساس عدل و انصاف و موازين قانوني و شرعي حكم كرد و حركت‏هاي افراطي بر احكام صادره توسط ايشان تاثير گذار نبود.

 در مرداد ماه سال 1358 با حكم شفاهی شخص امام(ره) به عنوان امام جمعه گرگان منصوب گرديد. و اولین نماز جمعه گرگان به امامت ایشان همزمان با اولین نماز جمعه بعد انقلاب در تهران، برگزار شد. لذا ایشان قدیمی‏ترین امام جمعه ایران هستند. حضرت امام خمینی در اول آبان 1358 حکم شفاهی خود را مکتوب کردند.

آیت الله نورمفیدی با حضور موثر خود در منطقه‏ای که رنگین کمانی از اقوام و مذاهب در آن زندگی می‏کنند نقش بسیار موثری در همگرایی و وحدت مردمان این دیار داشته و دارد، ارتباط بسیار گرم ایشان با علما و بزرگان و آحاد مردم اهل سنت استان و نقش محوری ایشان در جلوگیری از حوادث اختلاف افکن همچون جنگ گنبد و ... نقش محوری ایشان را در وحدت و همگرایی مردم این ناحیه کاملا روشن می‏کند. در همین زمینه جالب است گفته شود وقتی در مرداد 1360 ترور ناکام ایشان توسط منافقین رخ دهد پس از مدتها عامل ترور که یک جوان بود دستگیر شد، ایشان گفتند می خواهم این فرد را ببینم، وقتی آیت ا... نورمفیدی با عامل ترور خود مواجه شد از او پرسید: تحليل منافقين از اين عمليات چه بود كه شما وادار به ترور من شديد؟ آن فرد پاسخ داد : در بحث‏هاي دروني سازمان مي‏گفتند : اولاً شما در اين منطقه محور هستيد و اين محور بايد ضربه بخورد . مثل كاري كه در تبريز و كرمانشاه كردند. ثانياً شما مانع رشد تضادها هستيد و هميشه سعي مي كنيد جامعه را در يك وحدت و انسجام نگه داريد و نمي‏گذاريد كه تضادها در جامعه رشد كند.

در سال1361 به رغم آنکه امام(ره) در هر استان یک نماینده داشت، و گرگان و دشت بخشی از استان مازندران بود، حکم کم نظیری به آیت ا... نورمفیدی دادند و با اجازه تصرف در اموری که نیاز به اذن ولی فقیه دارد، ایشان را به عنوان نماینده خود در گرگان و دشت منصوب کردند. این حکم پس از ارتحال امام(ره) توسط مقام معظم رهبری حضرت آیت ا... خامنه‏ای عیناً تنفیذ شد.

در طی بیش از 43 سال پس از انقلاب و حضور موثر ایشان در این منطقه منشاء خدمات معنوی و مادی فراوانی شده و ایشان در هر جایی که برای توسعه استان نیازمند اقدام بوده تمام تلاش خویش را  صرف کردند و علاوه بر پیگیری از مجاری قانونی برای رفع نیازمندیهای این خطه خود شخصا منشاء خدمات بسیار ارزشمندی بودند که در ادامه این ویژه نامه به آن پرداخته خواهد شد.